Het maken van de glaskraal

Het maken van glaskralen wordt in het buitenland “Lampworking” genoemd. Er is eigenlijk geen goed Nedelands woord voor.
Glaskralen worden gemaakt met behulp van staven glas die worden gesmolten rond een metalen staaf op een gasbrander.
Na afkoelen wordt de metalen staaf (mandrel) verwijderd en blijft een gat in de kraal over.
In het filmpje hierboven kan je zien hoe een kraal wordt gemaakt.

De punt van de staaf glas wordt in de vlam langzaam verhit totdat het zacht wordt. Daarna wordt het tegen de mandrel geduwd. Door de mandrel langzaam rond te draaien, draait het glas mee en vorm je een ronde kraal. Voeg zoveel glas toe tot je de gewenste grootte van de kraal hebt.Tijdens het maken van de kraal wordt de mandrel continu tussen de vingers gedraaid. Dit zorgt er voor dat de kraal gelijkmatig wordt verwarmd, maar voorkomt ook dat het glas door de zwaartekracht naar beneden zakt, waardoor de kraal de vorm van een druppel krijgt.

Nadat een basiskraal is gemaakt, kan je deze nog decoreren met bijvoorbeeld stippen, streepjes, luchtbellen of frit (glassplinters). Als je de bewerking door en door verwarmd, zal deze in de kraal smelten en wordt de kraal weer helemaal rond. Hoe korter je de bewerking verwarmd hoe meer deze op de kraal blijft liggen.
Zodra het glas uit de vlam gehaald wordt, begint het stollingsproces. Het is dan ook van belang om tijdens het branden de kraal bij of in de vlam te houden zodat het glas bewerkt kan worden.
Nadat de kraal klaar is, moet deze langzaam afkoelen. Vooral niet te snel want dan barst hij. Het afkoelen kan in een pot met granulaat of Japanse bubbels of in een zogenaamde annealing oven.
Dit gebeurt om stress, die in het glas komt tijdens het verwerken, weer uit het glas te halen. Zo voorkom je dat het glas spontaan breekt. De kraal kan natuurlijk nog steeds kapot gaan, bijvoorbeeld wanneer je hem laat vallen op een hard oppervlak. Het is en blijft tenslotte glas.

Wat heb je allemaal nodig

Een werkplek
Aangezien je met glas werkt, is het verstandig een plek voor het branden van glaskralen te kiezen die geen hinder voor anderen oplevert. Er zal altijd glas in de directe omgeving van je werkplek liggen. Mijn werkplek, op zolder, is een tafel met zijwanden en achterwand, om het wegspringen van glas te voorkomen.

Een brander met gasfles en concentrator
Sinds eind 2014 brand ik op een Alpha, dit is een zuurstofbrander in combinatie met propaangas. Ik ben begonnen op een conkinect brander. Deze brandt alleen op propaangas. Met een zuurstofbrander kan je een hetere vlam maken en daardoor ook andere bewerkingen met het glas uitvoeren. De zuurstof komt van een concentrator. Deze haalt zuurstof uit de lucht, waardoor je dus geen zuurstof fles nodig hebt.

Mandrellen
Dit zijn de roestvrijstalen staafjes waaromheen de kralen worden gemaakt. Ze zijn er in diverse diktes, zodat je zelf kunt bepalen hoe groot het gat wordt in de kraal. Ik maak gebruik van mandrellen van 1,5 mm, 2,6 mm, 3,2 mm, 4 mm (trollbead-style kralen), 5 mm (pandora-style kralen), 15 mm en 17,5 mm.
De mandrel is ongeveer 25 cm lang, zodat je je hand ver genoeg van de vlam verwijderd kunt houden.

Beadrelease
Voordat je glas op de mandrel aanbrengt, wordt de mandrel in de beadrelease gedoopt. Dit is een losmiddel, waardoor de kraal niet aan het metaal van de mandrel plakt. De beadrelease helpt ook om de kraal gemakkelijker van de mandrel af te halen als deze is gekoeld.

Gereedschap
Het glas kan je op verschillende manieren vormen. Van nature zal het warme glas een ronde vorm aannemen, maar door het gebruik van gereedschap kan je vele verschillende vormen in het glas aanbrengen. Ik maak veel gebruik van een grafietpaddle, voor het rollen van buisvormige kralen of het afplatten van een kraal. Een prikker is handig voor het prikken van gaatjes in de kralen of het trekken aan het glas. Ook met een eenvoudige pincet kan je het glas bewerken. Verder zijn er heel veel verschillende mallen waarin je het glas kunt vormen.

Glasstaven
Het belangrijkste van allemaal: Veel, heel veel glasstaven in veel verschillende kleuren. Op dit moment maak ik voornamelijk gebruik van glas van het merk Moretti, CIM (Creation is Messy) of Double Helix. Dit is allemaal zacht glas wat zeer geschikt is voor het maken van kralen.
Double Helix glas is zilverglas. Hierin zitten zilveroxides verwerkt, die bij het verwarmen in een reducerende vlam (met weinig zuurstof) naar het oppervlak komen. Hierdoor ontstaan prachtige olie-achtige verkleuringen van het glas.
Bij het kiezen van je glas moet je rekening houden met de uitzettingscoëfficiënt van het glas. Glassoorten met verschillende uitzettingscoëfficiënten kan je niet combineren, want dan komt er te veel spanning in de kraal en zal de kraal spontaan breken.

Glasoven
Om de kralen rustig te laten afkoelen heb ik een zogenaamde annealing oven. Wanneer je een kraal hebt gemaakt wordt deze bewaard in een oven tot je klaar bent met het maken van al je kralen. Daarna wordt de temperatuur van de oven gedurende een uur een beetje opgehoogd, waarna het afkoelproces kan beginnen. Hiermee zorg je dat de molekuulstructuur in het glas weer op orde komt. Door de verwerking van het glas is er stress in het glas ontstaan. Door te annealen, haal je de stress weer uit het glas en is de kans op barsten veel kleiner.

Veiligheid
Het is natuurlijk wel een hobby waarbij je met vuur en glas werkt. Dus veiligheid boven alles. Naast mijn werktafel staat dan ook een brandblusser. Ik heb altijd een katoenen shirt met lange mouwen een lange broek en een schort aan. Verder een didymiumbril voor de bescherming van mijn ogen tegen glas en het kijken in de vlam. Er wordt gewerkt met gas, dus ventileren is heel belangrijk. Het beste is een afzuiging direct achter of boven de vlam naast ruimteventilatie. Toen ik een zuurstofbrander heb aangeschaft, hebben we ook gelijk een afzuiging gemaakt.